Prof.dr. Willem Johan Kolff (1911-2009)

familie kolff

Expositie Kolff Kunstnier Kampen in het Stedelijk Museum te Kampen van 19 november 2011 tot en met 15 januari 2012

De nieuwe (verschenen 19 november 2011) Nederlandstalige biografie van Willem Johan is te verkrijgen via de website www.dokterkolff.nl

Prof.dr. Willem Johan Kolff, een geëerd medicus (C.O.N.), uitvinder van o.m. de kunstnier

bijdrage door: Marius Kolff (CBCD XVIIw4)

In de Genealogie: Willem Johan Kolff (CBB XVIIh)

Prof. dr. Willem Johan ‘Pim’ Kolff is uitvinder van de kunstmatige nier (1943) en het kunsthart (1956) en pionier in de ontwikkeling van talloze orgaanvervangende therapieën in de periode 1943 – 1997. Hij wordt wereldwijd beschouwd als de vader van de kunstorganen en als één van de belangrijkste medische uitvinders van de twintigste eeuw. Hij ontving in zijn carrière dertien eredoctoraten aan universiteiten over de hele wereld en 127 internationale onderscheidingen. Zijn uitvindingen redden tot op de dag van vandaag miljoenen mensen over de hele wereld het leven. Willem Kolff overleed op 11 februari 2009 te Newtown Square (bij Philadelphia, USA).

 

1911 – 1940

Willem Johan Kolff, roepnaam Pim, wordt geboren op een kamer in Hotel Rijnland aan de Beestenmarkt in Leiden op 14 februari 1911, als oudste van vijf zoons in een doktersgezin. Hij groeit op in Hummelo (Achterhoek) en in Beekbergen (bij Apeldoorn) waar zijn vader Jacob Kolff directeur is van een tuberculosesanatorium. In de jaren dertig studeert Kolff aan de medische faculteit van de Universiteit van Leiden, waar hij in 1937 met succes zijn artsexamen aflegt. In hetzelfde jaar trouwt hij met Janke Huidekoper en vertrekt Kolff naar Groningen, waar hij zich specialiseert in de interne geneeskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen. Als jongste assistent op de interne afdeling van het Academisch Ziekenhuis komt Kolff onder de hoede van de joodse professor Leo Polak Daniëls.

In 1938 ziet Kolff op één van de vier hem toegewezen bedden een Groningse boerenzoon van 22 jaar sterven aan een chronische nierontsteking. Kolff gaat op zoek naar een behandelmethode, omdat hij niet wil accepteren dat nierpatiënten uitsluitend omdat het reinigend vermogen van hun organen tekortschiet, gedoemd zijn te sterven. Als in mei 1940 de Tweede Wereldoorlog uitbreekt, plegen professor Polak Daniëls en zijn vrouw zelfmoord, wat grote indruk maakt op de jonge Kolff. Hij besluit het Groningse ziekenhuis te verlaten omdat hij weigert onder een nationaal-socialistische opvolger te werken.

1940 – 1950

Kolff wordt op 1 juli 1941 aangesteld als internist in het kleine stadsziekenhuis van de Engelenbergstichting in Kampen, waar hij zijn nieronderzoek voortzet. Op het moment dat Kolff zich in het probleem verdiept, is een aandoening aan de nieren een dodelijke ziekte. Als het bloed van een mens niet meer gereinigd wordt, sterft een patiënt een gruwelijke dood, doordat het afval dat de nieren via urine uit het menselijk lichaam afvoeren zich ophoopt en letterlijk een uitweg zoekt uit het lichaam. Er is eerder onderzoek gedaan naar een kunstmatige nier, maar geen enkele uitvinding is tot dan toe geschikt voor menselijk gebruik.

Tijdens de oorlogsjaren legt Kolff zich, naast zijn werk als internist in het Kamper ziekenhuis, toe op het ontwikkelen van een kunstmatige nier. Hij benadert de medische wetenschap praktisch en zoekt naar eenvoudige en makkelijk toegankelijke hulpmiddelen. Zo roept Kolff in het geheim de hulp in van directeur Henk Berk van de Kamper Emaille Fabrieken, die emaille levert voor onderdelen van de kunstnier. De plaatselijke Ford-dealer levert hem de waterpomp van een T-Ford die de kunstnier aandrijft. Eind 1942 is de eerste kunstnier klaar en gaat Kolff patiënten behandelen. Op woensdag 17 maart 1943 voert hij midden in de nacht de allereerste ‘hemodialyse’ uit bij een patiënt, het spoelen van bloed ter vervanging van de nieren met een machine buiten het lichaam.

In de Tweede Wereldoorlog zet Kolff in de meidagen van ’40 aan de Zuidwal in Den Haag de allereerste bloedbank van het Europese vasteland op. In Kampen groeit Kolff uit tot een cruciale figuur in het lokale verzet. Door ziekten te simuleren bij mensen die door de Duitse bezetter dreigen te worden opgepakt, weet Kolff verzetsmensen en joden uit handen van de nazi’s te houden. Verder helpt hij honderden Rotterdamse mannen ontsnappen, die tijdens massala razzia’s zijn opgepakt voor tewerkstelling in Duitsland. Uit de 10.500 man die tijdens gruwelijke transporten voor een tussenstop in Kampen per schip aanmeren, weet Kolff 1200 ‘zieken’ te selecteren die hij onderbrengt in diverse noodhospitalen. Ruim 800 van hen zijn met hulp van Kolff en de zijnen ontsnapt.

Net na de bevrijding, op 11 september 1945, is de zeventiende patiënt aan de kunstnier de eerste die het leven wordt gered met deze behandeling. De 67-jarige Maria Sofia Schafstadt, nota bene een lid van de NSB, is de eerste nierpatiënt ter wereld die dankzij Kolffs uitvinding het leven wordt gered. Op 6 januari 1946 promoveert Kolff aan de Rijksuniversiteit van Groningen tot doctor in de geneeskunde met een proefschrift over de kunstmatige nier.

In de eerste naoorlogse jaren start Kolff met het ontwikkelen van een hart-longmachine, een apparaat dat bij hartoperaties de werking van het hart en de longen kan overnemen. In het naoorlogse Nederland zijn echter voor zowel het nier- als het hartlongonderzoek te weinig middelen beschikbaar.

1950 – 1997

Begin 1950 besluit Kolff daarom op 39-jarige leeftijd met zijn vrouw Janke en vijf jonge kinderen (Jacob, Adrie, Albert, Kees en Therus) te emigreren naar de Verenigde Staten, waar hij in 1955 de Amerikaanse nationaliteit krijgt en zich met succes toelegt op het ontwikkelen van nieuwe kunstorganen. In 1956 brengt Kolff zijn eerste hart-longmachine op de markt. Met behulp van dit apparaat wordt het voor het eerst mogelijk mensen met een hartinfarct te opereren. Tevens begint hij in 1956 met zijn tweede grote levenswerk: het ontwikkelen van een kunstmatig hart.

In 1967 wordt Kolff professor aan de Universiteit van Utah in Salt Lake City. Hij zet daar een wereldvermaard laboratorium voor kunstmatige organen op dat Salt Lake City de bijnaam ‘Biocon Valley’ bezorgt. Vanaf de jaren zestig en zeventig neemt de ontwikkeling van het kunsthart onder leiding van Kolff een grote vlucht. Dit leidt ertoe dat in 1982 in Salt Lake City voor het eerst een kunsthart bij een mens wordt ingebracht, wat de aandacht trekt van de wereldpers. De patiënt, de gepensioneerde 61-jarige tandarts Barney Clark uit Seattle, weet 112 dagen te overleven, waarna hij sterft aan een longontsteking.

Kolffs actieve onderzoek naar nieuwe en betere kunstmatige organen is tot 2005 doorgegaan. Op 93-jarige leeftijd was Kolff nog altijd aan het werk. Ondanks zijn verslechterende gehoor en gezichtsvermogen gaf hij tot eind 2006 over de hele wereld lezingen en werkte hij minimaal vijf uur per dag aan verbeteringen van kunstmatige organen. De president van de Universiteit van Utah zei ooit: “Dr. Kolff houdt er nooit mee op. Mocht zijn tempo afnemen, vervangen we wat versleten is gewoon met wat hijzelf gemaakt heeft.” In december 2006 ging Kolff voor de derde keer met pensioen (de eerste keer was 1986, de tweede keer 1997, maar hij pakte steeds de draad weer op).

1997 – 2009

Kolff wordt beschouwd als de Vader van de Kunstorganen en is daarmee één van de belangrijkste medische uitvinders van de twintigste eeuw. Hij ontving in totaal dertien eredoctoraten aan universiteiten over de hele wereld en kreeg 127 internationale onderscheidingen, waaronder de prestigieuze Japan Prize (1985), de Lasker Award (2002) en de Russ Award (februari 2003). Hij werd vier keer genomineerd voor de Nobelprijs, maar die won hij niet. In 1970 werd Kolff Commandeur in de Orde van Oranje Nassau. In 1985 werd hij opgenomen in de American Inventor’s Hall of Fame. In 1990 riep het Amerikaanse tijdschrift ‘Life’ hem uit tot één van de honderd belangrijkste personen van de twintigste eeuw. In 2004 kreeg Kolff vergelijkbare erkenning in Nederland: hij eindigde op de 47ste plaats in de publieksverkiezing ‘De Grootste Nederlander’, een lijst van honderd belangrijkste personen in de vaderlandse geschiedenis, georganiseerd door De Telegraaf, de KRO en het Historisch Nieuwsblad. Een jaar later werd hij gekozen tot de Grootste Overijsselaar aller tijden.

De National Academy of Engineering, de nationale ingenieursorgansiatie van de Verenigde Staten die Kolff in februari 2003 de Russ Award schonk, heeft berekend dat sinds de uitvinding van de kunstnier in Kampen in 1943 meer dan 20 miljoen mensen hun leven te danken hebben aan het werk van Kolff. Jaarlijks krijgen over de hele wereld honderdduizenden mensen een medische behandeling die zonder zijn werk niet mogelijk zou zijn geweest. Willem Kolff overleed op 11 februari 2009 te Newtown Square (bij Philadelphia, USA).

Tekst overgenomen van de kaart die op 12 november 2008 (zie volgende pagina) aan aanwezigen werd overhandigd.

 

De Kamper kunstschilder Wouter Berns (1970) kreeg de opdracht van de Stichting Vermogensbeheer Verenigde Gasthuizen om ter gelegenheid van de heropening van het gerestaureerde stadsziekenhuisgebouw als hoofdgebouw van woonzorgconcern IJsselheem in 2005 een schilderij te maken van uitvinderarts Willem Johan Kolff (1911), vader van de kunstmatige nier en internist in dit gebouw in de periode 1941-1950.

Ontmoeting met Dokter Kolff (Wouter Berns, 95x130cm, acryl op paneel, 2005)

Het portret is een ontmoeting met dokter Kolff op 92-iarige leeftijd, even over uit zijn nieuwe vaderland Amerika, waar hij wereldberoemd werd, terug op de plek waar in 1941 ziin carrière begon: het stadsziekenhuis van Kampen in oorlogstijd.
Kolff is frontaal afgebeeld, hij komt je als het ware tegemoet. Op de achtergrond een ‘schilderij in een schilderij’, Kolff tijdens zíjn gloriejaren in Amerika (1956- 1986). Hier staan zijn handen centraal. De sprekende, lenige handen vormen samen met zijn markante oude hoofd onmiskenbaar het symbool van zijn lange en productieve carrière. Op de achtergrond is een karikatuur verwerkt. Deze karikatuur werd ooit in de donkere oorlogsjaren in Kampen getekend door ir. J. Snoep, directeur van machinefabriek ‘De IJssel’ en sneltekenaar. Snoep werkte samen met Kolff aan de kunstnier en ze waren beiden actief in het lokale verzet tegen de Duitse bezetter. Snoep overleefde de oorlog niet, hij werd op verdenking van verzetswerk door de nazi’s in 1944 gearresteerd en op zijn vlucht doodgeschoten.

De allereerste kunstnier werd aangedreven door een naaimachinemotor. Ook de latere uitvindingen van Kolff (o.m. hartlongmachine 1956, kunsthart 1954 zijn moeililk voor te stellen zonder een vorm van elektriciteit of andere vorm van niet-organische aandrijving. Vandaar het stopcontact onderin het schilderij, dat de techniek symboliseert die Kolff met zijn werk in het medische vak introduceerde.
Tenslotte, links van Kolff, een doorkijkje naar de toekomst, symbolisch voor de visionair Kolff, die tevens een groot liefhebber en kenner was van de zeventiende eeuw in Nederland. ln de schilderkunst van de Gouden Eeuw spelen doorkijkjes een belangrijke rol.

Een afbeelding van dit schilderij staat op de voorkant van een kaart die werd uitgegeven op 12 november 2008, ter gelegenheid von de officiële opening van de Kolff Kamer als museaal punt in het voormalige stadsziekenhuisgebouw De Engelenbergstichting, nu hoofdgebouw van woonzorgconcern IJsselheem te Kampen. Restauratie en inrichting van de Kolff Kamer werden mede mogelijk gemaakt door Stichting Vermogensbeheer Verenigde Gasthuizen, Vereniging TBC bestrijding Kampen en de Familievereniging Kolff.

Hieronder staat de tekst van een persbericht ter gelegenheid van de opening van de Kolff Kamer op 12 november 2008

Willem Kolff en Bob van Noordwijk (2003)

Willem Kolff en Bob van Noordwijk (2003)

AMPEN (12 november 2008) – 65 jaar nadat de eerste behandeling van een patiënt met een kunstmatige nier daar plaatsvond, werd woensdag 12 november de werkkamer van medisch uitvinder prof. dr. W.J. Kolff in het voormalige stadsziekenhuisgebouw van Kampen geopend als museumkamer over Kolff en de kunstnier. De gerestaureerde ‘Kolff Kamer’, een overzichtsexpositie en een historische wandelroute vormen de bouwstenen voor een nieuw toeristisch-historisch arrangement waarmee de Willem Kolff Stichting de geschiedenis van Kolff wil uitbouwen tot een medisch-historische attractie.

Met behoud van voormalig stadsziekenhuisgebouw ‘De Engelenbergstichting’ als hoofdgebouw van IJsselheem is ook het bijzondere verleden van deze locatie toegankelijk gebleven. Dit betreft niet alleen het unieke ontwerp van het gebouw (1913-1916, architect Willem Kromhout), maar ook de uitvinding van de kunstmatige nier door prof. dr. Willem J. Kolff in de periode 1941-1950. Zoals Martien van Goor, architect van restauratie en nieuwbouw in 2003 zei: ‘Met het gebouw behoud je ook het verhaal’.

De Kolff Kamer werd geopend door Toos van Noordwijk, de weduwe van de onlangs overleden Kolff-assistent Bob van Noordwijk, en Jackie ten Hove, oud-voorzitter van de Stichting tot Behoud van het Monumentale Ziekenhuisgebouw. Professor Kolff, inmiddels 97 jaar oud en woonachtig bij de Amerikaanse stad Philadelphia, was wegens zijn breekbare gezondheid niet aanwezig, hij werd vertegenwoordigd door drie van zijn vijf kinderen.

Als u eens een interessant bezoek wilt brengen aan Kampen, met als thema Willem Kolff, dan adviseren wij u een van de ’Kolff Arrangementen’ (nieuw scherm).

Zie op deze site ook De Colve IX (Szymborska over Kolff).
Links naar andere sites: zie rechts en/of ga naar
Wie is wie in Overijssel (niet geheel up-to-date).

Gezamenlijk persbericht, maandag 25 mei 2009 - W.J. Kolff Institute, UMCG Groningen & Willem Kolff Stichting, Kampen

 

 

 

Naam medisch uitvinder Kolff keert na 68 jaar terug in UMCG:
Instituut voor Biomaterialenonderzoek BMSA Groningen wordt W.J. Kolff Institute

Bijna zeventig jaar nadat hij zijn carrière als medisch-technisch uitvinder daar begon, keert de naam van prof. dr. Willem Johan Kolff (1911-2009), vader van de kunstorganen, terug in Groningen. Het Instituut voor Biomaterialenonderzoek BMSA, onderdeel van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG), heet vanaf nu het W.J. Kolff Institute for Biomedical Engineering and Materials Science. Dit maken het UMCG en de Willem Kolff Stichting in Kampen hierbij gezamenlijk bekend. Het nieuwe W.J. Kolff Institute en de Willem Kolff Stichting organiseren op maandag 31 augustus 2009 gezamenlijk een groot internationaal symposium in Groningen ter ere van de naamgever die op 11 februari j.l. op 97-jarige leeftijd in de Verenigde Staten overleed.

Op dinsdag 1 september 2009, de dag na het Kolff Symposium in Groningen, wordt professor Kolff in de raadszaal van het stadhuis van Kampen officieel herdacht. Kampen is de stad waarvan Kolff sinds 1970 ereburger was wegens zijn mondiale betekenis voor de medische wetenschap. In aanwezigheid van nabestaanden zal aansluitend op deze bijeenkomst de as van Kolff worden uitgestrooid in de tuin van het voormalige Stadsziekenhuis in die stad, de plek waar Kolff tijdens de Tweede Wereldoorlog met de kunstnier zijn eerste successen behaalde.

Kolff ontwikkelde in het stadsziekenhuis van Kampen – waaraan hij van 1941 tot 1950 verbonden was als internist – de kunstmatige nier, voorloper van de hedendaagse nierdialyse. Dankzij de uitvinding van Kolff kunnen honderdduizenden nierpatiënten over de hele wereld in leven blijven. Kolff kwam naar Kampen vanuit Groningen, waar hij in de periode 1938-1940 als arts-assistent onder professor Leo Polak Daniëls, hoofd van de interne afdeling van het Academisch Ziekenhuis, zijn eerste experimentele onderzoekswerk naar een kunstmatige nier had gedaan. Kolff vertrok uit Groningen nadat de joodse Polak Daniëls tijdens de meidagen van 1940 zelfmoord had gepleegd.

Kolff ging in 1941 naar Kampen en zette daar zijn pionierswerk voort. Op 11 september 1945 redde hij er als eerste medicus ter wereld. De kunstnier van Kolff geldt als het begin van de mondiale biomedische techniek die in 65 jaar tijd verantwoordelijk was voor het redden of veraangenamen van 20 tot 30 miljoen mensenlevens. Kolff emigreerde in 1950 naar Amerika, waar hij gedurende 45 jaar vanuit eerst Cleveland (tot 1967) en later Salt Lake City (tot 1997) zou uitgroeien tot de belangrijkste pionier op dit gebied. Na zijn kunstnier (1942) was hij tevens uitvinder van het kunsthart (1957) en droeg hij significant bij aan de ontwikkeling van diverse andere kunstmatige organen en medisch-technische uitvindingen, waaronder de hart-longmachine, kunstmatig zien en kunstledematen. Kolff kreeg voor zijn pionierswerk 13 eredoctoraten en 127 internationale prijzen. een nierpatiënt het leven met zijn zelfgebouwde kunstmatige nier.

Directeur van het nieuwe W.J. Kolff Institute, prof. dr. ir. Henk Busscher, stelt trots te zijn dat zijn onderzoeksinstituut de naam Kolff mag dragen. ‘Professor Kolff is één van de grootste uitvinders en meest veelzijdige wetenschappers die Nederland in de twintigste eeuw heeft voortgebracht. Hij was de allergrootste op het gebied van biomedische techniek en hij heeft heel veel Nederlandse onderzoekers die door de jaren bij hem werkten gestimuleerd met zijn enthousiasme en zijn wijze van denken. De wortels van zijn carrière liggen hier in Groningen, dus het is in meer dan één opzicht mooi dat zijn naam terugkeert in deze stad.’ Busscher hoopt dat wetenschappers worden geïnspireerd en gestimuleerd door de naam van Kolff.

Het recht de naam Kolff te voeren, werd het BMSA namens de familie Kolff verleend door de Willem Kolff Stichting in Kampen. WKS-voorzitter dr. John Jacobze stelt verguld te zijn met het initiatief. ‘Hiermee blijft de naam Kolff behouden voor de actieve medische wetenschap. Groningen heeft als stad waar Kolff is begonnen, net als Kampen als stad waar Kolff voor het eerst succesvol was met zijn uitvindingen, een historisch recht om deze naam te hanteren. Groningen is bovendien een van de actiefste centra in Europa op het gebied van biomedische techniek.’ Willem Kolff Stichting en W.J. Kolff Institute gaan intensief samenwerken, het Kolff Memorial Symposium van 31 augustus is daarvan het begin. De Willem Kolff Stichting is en blijft gevestigd in Kampen, van waaruit ook in de toekomst zowel zelfstandig als gezamenlijk activiteiten georganiseerd zullen worden.

Op het Kolff Memorial Symposium 2009, op 31 augustus in de Blauwe Zaal van het UMCG in Groningen, staat verleden heden en toekomst van kunstorganen centraal onder het thema ‘Artificial Organs, 60 years and beyond’. Toonaangevende wetenschappers uit Europa en de Verenigde Staten zullen ter ere van hun overleden pionier lezingen geven en in discussie gaan over de vorderingen op hun vakgebied door de jaren heen.

Voor recente informatie over deze bijeenkomsten, ga naar:
www.willemkolffstichting.nl of op www.kolff-umcg.nl.

Een dag later, op 1 september, verplaatst een deel van het internationale gezelschap zich naar Kampen voor het bijwonen van de officiële herdenkingsceremonie in het stadhuis van Kampen. Aansluitend wordt in besloten kring de as van Kolff in Kampen verstrooid. Voor meer informatie, kijk op www.willemkolffstichting.nl

De nieuwe Nederlandstalige biografie van Willem Johan is te verkrijgen via de website www.dokterkolff.nl
Persberichten, 12 mei 2011 en 16 november 2011 – Willem Kolff Stichting

16 november 2011

Hernieuwde biografie en expositie kunstnieruitvinder in 100ste geboortejaar; Leven en werk ‘Dokter Kolff’ terug in de schijnwerpers
KNAW-president Robbert Dijkgraaf nomineerde hem in ‘De Wereld Draait Door’ voor de Nederlandse ‘Think Different’-lijst, geïnspireerd op Steve Jobs. In die lijst van dwarse denkers die de wereld veranderden, vertegenwoordigt hij de uitvinders: Willem Johan Kolff (1911-2009), uitvinder van de kunstnier (1942) en het kunsthart (1957). Kolff zou in 2011 honderd jaar geworden zijn, daarom verschijnt zaterdag 19 november opnieuw de enige Nederlandse biografie over deze medisch pionier aan wie miljoenen mensen hun leven te danken hebben: Dokter Kolff, kunstenaar in hart en nieren van auteur Herman Broers. Deze geactualiseerde en uitgebreide editie van het boek dat in 2003 voor het eerst verscheen, vertelt het fascinerende levensverhaal van deze gedreven wetenschapper, idealist en verzetsman. Tegelijk met verschijning van het boek opent in het Stedelijk Museum in Kampen een expositie over het pionierswerk van Kolff.

Over het boek

Arts en uitvinder Willem Johan Kolff (1911-2009) wordt mondiaal beschouwd als een van de belangrijkste medische pioniers van de twintigste eeuw. Met zijn kunstmatige nier, gemaakt van worstenvel, rubberslangen, een waterpomp van een T-Ford, aluminium uit een neergeschoten vliegtuig, een naaimachinemotor en een waterbak van een pannenbouwer, redde hij in oorlogstijd als eerste een nierpatiënt het leven. Miljoenen zouden volgen. Kolff bewees met zijn kunstnier (1942), een hart-longmachine (1956) en het kunsthart (1957) dat je organen bij mensen daadwerkelijk kunt vervangen door machines. Hij ontketende een revolutie in de medische wetenschap: techniek inzetten om mensenlevens te redden. Dokter Kolff, kunstenaar in hart en nieren reconstrueert het enerverende levensverhaal van deze boeiende pionier. Een spannende biografie van een arts, uitvinder, verzetsman en idealist die successen kende, maar ook grote offers bracht in zijn levenslange strijd om mensen op het randje van de dood terug te brengen naar een vreugdevol en menswaardig bestaan.

 

 

Over de auteur

Herman Broers (1970) ontmoette Kolff voor het eerst in 1999 als verslaggever, toen de arts terug was in Nederland om het Stadsziekenhuisgebouw in Kampen voor sloop te behoeden. Broers besloot zich in het leven van Kolff te verdiepen. Hij zocht hem op in de VS, waar hij sinds 1950 woonde, interviewde familieleden, vrienden, collega’s, bewonderaars en critici. Zijn boek Dokter Kolff, kunstenaar in hart en nieren verscheen in 2003 bij Mets & Schilt (Amsterdam), in 2007 verscheen het als Inventor for Life in het Engels bij B&Vmedia. In 2010 schreef Broers het boek Blauw Haar, het mirakel van academiestad Kampen over de snelle opkomst en ondergang van het studentenklimaat in die stad in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw. Blauw Haar werd genomineerd voor Overijssels Boek van het Jaar 2010. Voor de nieuwe uitgave van Dokter Kolff reisde Broers in 2011 opnieuw naar de VS voor aanvullende research en interviews.

Over de presentatie en de expositie

In de Gouden Zaal van het Stedelijk Museum in Kampen zal auteur Herman Broers op zaterdag 19 november om 14.30 uur de eerste twee exemplaren aanbieden aan algemeen directeur van de Nierstichting Tom Oostrom en voorzitter van de Willem Kolff Stichting John Jacobze. Daarna opent Tom Oostrom de expositie Kolff Kunstnier Kampen in het museum. De expositie is tot 15 januari 2012 te zien.

12 mei 2011

Viering van het honderdste geboortejaar uitvinder kunstnier
WILLEM KOLFF STICHTING EN NIERSTICHTING OPENEN ‘KOLFF 100 JAAR’

Kampen/Bussum, 12 mei 2011 – De Willem Kolff Stichting en de Nierstichting hebben vanochtend in Bussum het symbolische startsein gegeven voor de viering van het honderdste geboortejaar van prof. dr. Willem Johan Kolff (1911-2009). Met zijn meest baanbrekende uitvinding – de kunstmatige nier uit 1942 – redde hij het leven van miljoenen nierpatiënten over de hele wereld. Een mijlpaal waaraan in 2011 veel aandacht wordt besteed tijdens tal van activiteiten, lezingen en een congres dat de Willem Kolff Stichting en Nierstichting dit jaar organiseren.

De vasthoudendheid, betrokkenheid en creativiteit van professor Kolff zijn al sinds de oprichting belangrijke drijfveren voor de Nierstichting. Om deze inspiratie tastbaar te maken, overhandigde John W. Jacobze – arts, oprichter en voorzitter van de Willem Kolff Stichting – een prachtig bronzen borstbeeld van Kolff aan Tom Oostrom, directeur van de Nierstichting. “Door dit beeld een plek te geven in het gebouw van de Nierstichting maken we een zichtbaar compliment aan de manier waarop de Nierstichting zich inzet voor nierpatiënten. Wij hopen dat Kolff een blijvende inspiratiebron is voor de medewerkers van de Nierstichting en iedereen die de Nierstichting steunt”, benadrukt Jacobze.

Tom Oostrom – algemeen directeur van de Nierstichting – sprake mede namens alle Nederlandse nierpatiënten zijn waardering uit voor dit bijzondere gebaar. “Het werk en de visie van Kolff zijn niet alleen voor de Nierstichting een grote inspiratiebron. Zijn gedrevenheid en kennis zijn van groot nut voor de jonge wetenschappers van vandaag. Door zijn lessen te hanteren, kunnen ze bijdragen aan oplossingen voor problemen die nierpatiënten nog altijd ondervinden.”

Willem Johan (Pim) Kolff werd 100 jaar geleden – op 14 februari 1911 – geboren in Leiden en stond aan de basis van een uitvinding die erg veel heeft betekend voor vele nierpatiënten wereldwijd. In een ziekenhuis in Kampen vond Kolff in 1942 de kunstnier uit, de voorloper van het huidige dialyseapparaat. Zijn uitvinding maakte het mogelijk de kleine, maar dodelijke hoeveelheid afvalstoffen uit het bloed van nierpatiënten te filteren. Dit maakte nierfalen van een dodelijke tot een voor velen behandelbare aandoening. Professor Kolff overleed in 2009. Hoewel hij vooral voortleeft als de uitvinder van de kunstnier werkte hij zijn hele leven aan allerlei andere kunstmatige organen. Zo ontwikkelde hij in 1957 tevens het eerste kunsthart ter wereld.

‘100 jaar Kolff’

De Willem Kolff Stichting en de Nierstichting organiseren dit jaar gezamenlijk tal van activiteiten in het kader van 100 jaar Kolff. Zo staat op 29 en 30 september het nationale Kolff 100 Congres op het programma in de Leidse Schouwburg in Leiden, de geboortestad van Kolff. Op de eerste dag vindt op de Leidse universiteit een wetenschappelijke competitie plaats tussen teams van Nederlandse academisch medische centra en technische universiteiten. Tijdens de ‘Battle of the Universities’ strijden zij om het Van Noordwijk Stipendium, een geldbedrag van 10.000 euro. Deze wetenschappelijke prijs is vernoemd naar de belangrijkste assistent van professor Kolff, prof. dr. Jacobus van Noordwijk (1920-2008). Deze 20-jarige ondergedoken medisch student ontwikkelde met Kolff in het stadsziekenhuis van Kampen in de oorlog de eerste kunstmatige nier ter wereld. Tijdens de wetenschappelijke wedkamp staan de teams voor de uitdaging binnen 24 uur ‘in de geest van Kolff’ een oplossing te bedenken voor een medisch-technische casus. Zij presenteren deze oplossing de volgende dag tijdens het congres. Het winnende team wendt het stipendium aan om op de eigen universiteit de aanzet te geven voor het daadwerkelijk onderzoeken en implementeren van de oplossing die zij hebben bedacht. De tweede dag van het congres staat in het teken van de thema’s Herstel (stamceltherapie) en Ondersteunen (devices).

Replica kunstnier

Het leven en het werk van Kolff staan in 2011 centraal tijdens een expositie in het Stedelijk Museum in Kampen. Tijdens deze tentoonstelling wordt ook een bijzondere replica van de kunstnier getoond. De replica is gemaakt als de laatste van drie in een meerjarig educatief project voor jonge Amerikaanse studenten Biomedische Techniek. Zij bouwen aan het begin van hun opleiding een replica van een oorspronkelijke kunstnier om inzicht te krijgen in de basis van de medische technologie. Tevens worden ze hopelijk ‘besmet’ met de geestdrift en het pionierswerk van Kolffr. Een groep studenten van Temple University in Philadelphia werkt nu aan de derde en laatste kunstnier, de zogeheten twin-coil kidney van Baxter-Travenol uit 1953. Deze kunstnier zorgde samen met het kunstmatig bloedvat, de ‘shunt’, uit 1961 voor de definitieve doorbraak van dialyse als levensreddende behandeling voor miljoenen nierpatiënten over de hele wereld. In de zomer wordt deze replica van de Verenigde Staten naar Nederland verscheept.

Kolff Lezingen

De 14e eeuwse Gouden Zaal van het Stedelijk Museum in Kampen is op vier zaterdagmiddagen in november, december 2011 en januari 2012 het toneel van een reeks populair-wetenschappelijke en historische lezingen over aan Kolff gerelateerde thema’s. Variërend van het Kolff-kunsthart tot een baby-dialyser en Kolff in Kampen: het ziekenhuis, het verzet in de oorlog en de gevangenentransporten.

Naast alle activiteiten die in het komende jaar op de agenda staan wordt een volledig vernieuwde, geactualiseerde en uitgebreide versie van de uit 2003 stammende Kolff-biografie ‘Dokter Kolff, kunstenaar in hart en nieren’ van auteur Herman Broers in november 2011 uitgegeven.

‘Als de mens de werking van een orgaan kent, moet hij in staat zijn het te bouwen.’
– prof.dr. W.J. Kolff (1911 -2009) –